OPTYKA 5/2022

Analiza świadomości zaburzeń powierzchni oka a profilaktyka i nowoczesne metody terapeutyczne

Mgr Klaudia Polowiec, dr n. med. Anna Maria Ambroziak

Wstęp

Zewnętrzne struktury przedniej części gałki ocznej wraz z filmem łzowym i aparatem ochronnym, który tworzą powieki oraz rzęsy, stanowią niezwykle specyficzną funkcjonalnie i immunologicznie jednostkę łzową. Jej prawidłowe działanie jest uwarunkowane właściwym składem i ilością filmu łzowego, ale także niezakłóconą pracą każdej z tworzących ją struktur. Zaburzenia powierzchni oka (ZPO) są grupą schorzeń, które mogą być efektem nieprawidłowej pracy wszystkich, ale także poszczególnych elementów powierzchni oka. Heterogeniczność objawów oraz różnice w przebiegu zaburzeń powierzchni oka stanowią niewątpliwe wyzwanie z perspektywy klinicznej. Najczęstszym rozpoznaniem ZPO jest znacznie oddziałujący na życie pacjentów oraz prawidłowe widzenie zespół suchego oka (ZSO). W przebiegu schorzenia konsekwencją pojawiającego się na powierzchni oka długotrwałego stanu zapalnego są nie tylko możliwe uszkodzenia w obrębie struktur gałki ocznej, ale również obniżenie jakości życia pacjentów, pogorszenie zdrowia psychicznego oraz wydajności pracy wzrokowej. Z uwagi na samonapędzający się mechanizm choroby suchego oka, brak celnej diagnozy, leczenia czy dążenia do poprawy stanu klinicznego może prowadzić do jej zaostrzenia i cięższego przebiegu. Istotę problemu wzmacnia fakt, że choroby powierzchni oka mają wciąż narastający charakter, który potęgowany jest panującym wśród większości społeczeństwa stylem życia. Poza znanymi do tej pory przyczynami choroby nasz narząd wzroku nieustannie jest narażony na wpływ cyfrowych technologii w pracy, domu czy podczas nauki, co może powodować lub nasilać objawy zespołu suchego oka. Dodatkowo praca w pomieszczeniach klimatyzowanych, choroby i leki przyjmowane ogólnie czy zanieczyszczenie powietrza sprawiają, że liczba osób, u których występują ZPO, jest coraz większa. Pacjenci często nie zdają sobie sprawy, że dolegliwości, jakich doświadczają, są stanem nieprawidłowym, a stosowanie szeroko rozumianej higieny narządu wzroku jest podstawą w zachowaniu zdrowia powierzchni oka i struktur oka.

Aktualna wiedza oraz obowiązujące wytyczne leczenia zespołu suchego oka są niezwykle pomocne w przywracaniu optymalnych parametrów łez oraz dla poprawy stanu klinicznego powierzchni oka. Dostępne preparaty oferują coraz lepszą substytucję łez, efektem czego poza odczuwaną przez pacjentów ulgą jest redukcja hiperosmolarności, zwiększenie smarowności na powierzchni oka oraz rozcieńczenie prozapalnych składników (cytokin / białek), co jednocześnie oczyszcza film łzowy. Należy wybierać preparaty pozbawione substancji konserwujących, zawierające środki nawilżające takie jak hialuronian, alkohol poliwinylowy, trehaloza, dekspantenol, hypromeloza, hydroksypropylometyloceluloza, poliwidon. W leczeniu poza wyżej wspomnianymi kroplami powinny znaleźć się także preparaty przeciwzapalne oraz leki immunologiczne.